Ο εν εξελίξει
Γ΄ παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος και η Υπερκαυκασία.
Δημήτρης Πατέλης.
[Προλεταριακή Σημαία, φ. 608,
15/11/08. ]
Αυτός ο νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος δεν θα μπορούσε
να προκύψει χωρίς την επικράτηση της αστικής αντεπανάστασης και χωρίς τη
δρομολόγηση διαδικασιών παλινόρθωσης της κεφαλαιοκρατίας στις περισσότερες
χώρες του πρώιμου σοσιαλισμού και ιδιαίτερα στην ΕΣΣΔ. Είναι ένας πόλεμος πλανητικής καταστολής
εναντίον οποιουδήποτε υπαρκτού ή δυνητικού-εκκολαπτόμενου εναλλακτικού πόλου,
αλλά και εναντίον κάθε απελευθερωτικού λαϊκού κινήματος.
Νέες τάσεις εκδηλώθηκαν στις αρχές του 21ου
αι. με τη συνέργια τουλάχιστον 6 παραγόντων:
1.
Επιτεινόμενη πλανητική ενεργειακή “δίψα” (που είναι τεχνικά και
οικονομικά αδύνατο να κορεσθεί στο εγγύς μέλλον με εναλλακτικές και ανανεώσιμες
πηγές). Σταθερά αύξουσες ανάγκες των παραδοσιακών βιομηχανικών χωρών και
αλματώδης αύξηση της ζήτησης υδρογονανθράκων λόγω της (κατ’ εξοχήν εκτατικής
και ενεργοβόρου) βιομηχανικής ανάπτυξης αναδυόμενων χωρών (ιδιαίτερα Κίνας και
Ινδιών).
2. Ραγδαία
άνοδος της τιμής των υδρογονανθράκων λόγω της αύξουσας ζήτησης, εξ
αιτίας της ανάγκης επενδύσεων εντάσεως κεφαλαίου στον εξορυκτικό τομέα
(εξάντληση επιφανειακών κοιτασμάτων, στροφή σε όλο και βαθύτερα, πτωχότερα και
υποθαλάσσια κοιτάσματα, κ.ο.κ.), λόγω του εν εξελίξει πολέμου στον Περσικό
κόλπο και λόγω αχαλίνωτων κερδοσκοπικών παιγνίων με προαγορές, κ.ο.κ.
3. Δυναμική
ένταξη στην παγκόσμια αγορά των νέων ενεργειακών κολοσσών της Ρωσίας
(Γκαζπρομ, Λουκόιλ, Σιμπνεφτ, Γιούκος, κ.ά.) η οποία είναι η πρώτη δύναμη
παγκοσμίως σε άντληση-εξαγωγή φυσικού αερίου (τα αποθέματα και οι προοπτικές
οικονομικής αξιοποίησης του οποίου υπερτερούν των αντιστοίχων του πετρελαίου)
και δεύτερη στο πετρέλαιο, με συντονισμένες κινήσεις της άρχουσας ελίτ της
νεοπαγούς αστικής τάξης, ώστε να τεθεί ο ενεργειακός τομέας υπό κρατικό έλεγχο.
4. Στρατηγική
επιθετική επιλογή της ρωσικής αστικής τάξης για συστηματική χρήση του “όπλου
της ενέργειας”. Αυτό σημαίνει πρακτικά διεκδίκηση εκ μέρους της
άρχουσας ελίτ της Ρωσίας ηγετικού-συντονιστικού ρόλου μεταξύ των χωρών
παραγωγών ενεργειακών πόρων, με δυναμική διεθνή αναδιάταξη του
καταμερισμού έργων και ρόλων στον ενεργειακό τομέα, με επιδίωξη επιβολής
ενιαίου ελέγχου Upstream (εξόρυξης-άντλησης
πετρελαίου) και Downstream (δικτύων
διαμετακόμισης, επεξεργασίας και διακίνησης-πώλησης υδρογονανθράκων), με
κινήσεις για τη συγκρότηση οργανισμού τύπου OPEC για το φυσικό αέριο, με δημιουργία νέων δικτύων
αγωγών, με στρατηγικές ενεργειακές συμμαχίες με χώρες της Ε.Ε., Βενεζουέλα,
Ιράν, Κίνα, Ινδονησία, κ.ά., με δυναμική διείσδυση σε Αφρική, Ασία και
Ν.Αμερική, εκτοπίζοντας παλαιούς παίκτες, κ.ο.κ.
5. Ανάκαμψη
του στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος της Ρωσίας και κατάκτηση
πρωτιάς στη διεθνή αγορά οπλικών συστημάτων.
6. Ραγδαία
ενδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας και συνολική αναβάθμιση του διεθνούς ρόλου
της αστικής τάξης της.
Η ραγδαία στρατιωτικοποίηση της Γεωργίας αποσκοπούσε
ακριβώς στη διεξαγωγή ενός αστραπιαίου πολέμου, που θα εκτόπιζε οριστικά τη
Ρωσία από την Υπερκαυκασία, αλλά (όπως φαίνεται από τους αμερικανικούς
εκτοξευτές πυραύλων που κατέστρεψαν οι Ρώσοι) και σε επίθεση εναντίον του Ιράν,
παρακάμπτοντας τις αντιστάσεις της Τουρκίας.
Οι ΗΠΑ
προκάλεσαν εσκεμμένα τη Ρωσία με αυτή τους την επιθετική ανίχνευση για να
επιτύχουν συγκεκριμένους στόχους. Η
σχεδόν άμεση και αποφασιστική αντίδραση της Μόσχας σηματοδότησε τη δυναμική ανάδειξη ενός άλλου πόλου στον εν
εξελίξει Παγκόσμιο Πόλεμο και την απώλεια της πρωτοβουλίας των κινήσεων σε
αυτόν από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
Νέος βαθύτερος διχασμός εκδηλώνεται εντός της Ε.Ε. με
τις επιχειρηματικά-ενεργειακά συνδεδεμένες με τη Ρωσία χώρες (Γερμανία, Ιταλία,
Γαλλία, Ελλάδα, κ.ά.) απρόθυμες να ακολουθήσουν τις ενισχυόμενες και από τις
προεκλογικές σκοπιμότητες επιθετικές επιλογές των ΗΠΑ, εν αντιθέσει π.χ. προς
την Αγγλία και τα αμερικανόδουλα καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης. Η έκβαση
αυτής της αντίθεσης θα εξαρτηθεί από την προοπτική μιας βαθμιαίας απαλλαγής
σειράς ευρωπαϊκών χωρών από την αμερικανική κηδεμονία και το ενδεχόμενο
δημιουργίας ενός Γερμανο-Ρωσικού άξονα.
Δρομολογούνται ραγδαίες αλλαγές: Πολιτική κρίση στην
Ουκρανία με αποδυνάμωση του αμερικανόδουλου Γιούσενκο και καιροσκοπικούς
“φιλορωσικούς” ελιγμούς της Τιμοσένκο. Ταχεία τοποθέτηση της (χωρίς προσχήματα
πλέον στρεφόμενης κατά της Ρωσίας) αντιπυραυλικής ασπίδας των ΗΠΑ σε
Τσεχία-Πολωνία και Ρωσικά αντίμετρα. Έντονη αμερικανονατοϊκή παρουσία στον
Εύξεινο Πόντο. Πονηρή δραστηριοποίηση της τουρκικής ηγεσίας σε ρόλο υπεύθυνης
περιφερειακής δύναμης. Απόρριψη των προτάσεων του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τσένι
για δημιουργία αγωγού παρακάμπτοντας τη Ρωσία και άμεση ένταξη στο ΝΑΤΟ από τον
πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Αλίεφ. Άμεση σύναψη συμφωνίας για αγωγούς φυσικού
αερίου μεταξύ Ρωσίας και Ουζμπεκιστάν. Συσπείρωση των τέως σοβιετικών
δημοκρατιών που συναπαρτίζουν τον Οργανισμό Συλλογικής Ασφαλείας γύρω από τη
Ρωσία. Όξυνση της έντασης με υποκινούμενα από τις ΗΠΑ αποσχιστικά κινήματα σε
Βολιβία και Βενεζουέλα και διακοπή διπλωματικών σχέσεων. Επανενεργοποίηση του 4ου
Στόλου των ΗΠΑ και παρουσία στα παράλια των χωρών της Ν.Αμερικής με έντονη
αντίδραση της Βραζιλίας και άλλων χωρών. Επίσκεψη του προέδρου της Βενεζουέλας
Ου. Τσάβες σε Κίνα, Ρωσία (όπου συνάπτει νέες συμφωνίες οικονομικής και
στρατιωτικής-τεχνικής συνεργασίας), Γαλλία, Πορτογαλία και Κούβα. Αλλά και
γεγονότα που δεν είχαν συμβεί ούτε κατά τον Ψυχρό Πόλεμο: παρουσία 2 ρωσικών
υπερηχητικών στρατηγικών βομβαρδιστικών TU-160 (φέρουν 12 πυραύλους τύπου Κρουζ και δύνανται να
μεταφέρουν πάνω από 40 τόνους συμβατικών ή πυρηνικών όπλων έκαστο) στη
Βενεζουέλα, πτήσεις στην Καραϊβική κοινά ναυτικά γυμνάσια Βενεζουέλας-Ρωσίας με
συμμετοχή της πυρηνοκίνητης ναυαρχίδας του Βορείου Στόλου, υποβρυχίων, κ.ά.
σκαφών και αεροσκαφών.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά από αυτή την άποψη η άμεση
αντίδραση του Οργανισμού Συνεργασίας της
Σαγκάης, μόνιμα μέλη του οποίου είναι: η Ρωσία, η Κίνα, το Ουζμπεκιστάν, το
Τατζικιστάν, η Κιργκιζία και το Καζαχστάν. Από το Μάιο του 2008 έχει υποβάλλει
αίτηση ένταξης το Ιράν, το οποίο ήταν παρατηρητής, όπως και η Ινδία, το
Πακιστάν και η Μογγολία.
Συμβολική σημασία ως προς τον αντίκτυπο των γεγονότων
του Καυκάσου έχει η άμεση αντίδραση του Φ.Κάστρο και του Ου.Τσάβες υπέρ της
Ρωσίας, αλλά και η άμεση αναγνώριση της ανεξαρτησίας Ν. Οσετίας και Αμπχαζίας από
τη Νικαράγουα. Η εκ των πραγμάτων
διαφαινόμενη συσπείρωση με τους «ριγμένους» στο παγκόσμιο κεφαλαιοκρατικό
σύστημα, με τις όποιες εναπομείνασες δυνάμεις από τις πρώιμες σοσιαλιστικές
επαναστάσεις του 20ου αι. και με την ανερχόμενη αριστερά της Λατινικής
Αμερικής, προσδίδει μια ιδιότυπη «κοινωνική» χροιά στον υπό διαμόρφωση άλλο
πόλο αυτού του Ιμπεριαλιστικού Παγκόσμιου Πολέμου. Η τελευταία δεν μπορεί
να αγνοείται, όσο διεμβολίζει την ισχύ του άξονα των ΗΠΑ, αλλά ενδέχεται να
τροφοδοτήσει αυταπάτες περί του χαρακτήρα του πολέμου και διαθέσεις άνευ όρων
στήριξης του υπό διαμόρφωση αντιπάλου δέους.
Το στοιχείο
του πολέμου έχει απελευθερωθεί και τίποτε δεν μπορεί να θεωρείται πλέον
δεδομένο, στατικό και αμετάβλητο. Τα
κληροδοτήματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και το αντίστοιχο Διεθνές Δίκαιο έχουν
πλέον κονιορτοποιηθεί από την κλαγγή των όπλων. Η Ρωσία απλώς εγκατέλειψε πλέον εμπράκτως τη μετριοπαθή έως ηττοπαθή
στάση αμυντισμού και υποχωρητικότητας και αρχίζει να πληρώνει τους οικονομικούς
και γεωπολιτικούς της αντιπάλους με το ίδιο νόμισμα: με όρους συσχετισμού
δυνάμεων. Η αρχή του απαραβίαστου των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας
απεμπολείται μέχρι νεωτέρων αποκρυσταλλώσεων συσχετισμών δυνάμεων, γεγονός που
–δεδομένης και της περίπτωσης του Κοσόβου– δρομολογεί μια δυναμική ανεξέλεγκτης και απρόβλεπτης τροπής των πραγμάτων. Οι ΗΠΑ,
δεν είναι πλέον η αδιαμφισβήτητη πλανηταρχεύουσα υπερδύναμη, ωστόσο, δεδομένης
και της οικονομικής κρίσης που τις μαστίζει, είναι άγνωστο σε τι κλίμακας
ολέθριους για την ανθρωπότητα πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς θα προβούν για να
κρατηθούν εν πλω.
Ο πόλεμος αυτός, που κατά τα φαινόμενα θα διαρκέσει
πολλά χρόνια, αποκτά πλέον σαφέστερα τον χαρακτήρα ενός θερμού ιμπεριαλιστικού πολέμου μεταξύ της εναπομείνασας ιμπεριαλιστικής υπερδύναμης (αρχικά δι’
αντιπροσώπων) και των αναδυόμενων νέων
μεγάλων δυνάμεων (Ρωσίας, Κίνας, Ινδιών, αναδιατάξεων που ενδέχεται να
προκύψουν στην Ε.Ε.). Δεν είναι ψυχρός πόλεμος, δεδομένου ότι δεν
χαρακτηρίζεται από την αντιπαράθεση σε όλα τα επίπεδα δύο συνασπισμών
διαφορετικών κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών συστημάτων*, ενώ ο υπό διαμόρφωση άλλος πόλος, από την άποψη του
συσχετισμού των δυνάμεων, δεν είναι ικανός να λειτουργήσει αποτρεπτικά προς την
περαιτέρω θερμή κλιμάκωση του πολέμου.
Οι πόλεμοι, ιδιαίτερα οι ευρείας κλίμακας και οι
παγκόσμιοι, δημιουργούν νέες αντιφάσεις (επιπρόσθετες σε αυτές που καλούνται να
λύσουν) και αναδεικνύουν με ιδιαίτερη ένταση τις βαθύτερες κοινωνικές-ταξικές
αντιφάσεις, φέρνοντας εκ των πραγμάτων πιο κοντά την προοπτική της κοινωνικής
επανάστασης. Όλες οι σημαντικές επαναστατικές καταστάσεις του 20ου
αι. (1905-7, 1917, μεταπολεμική διεύρυνση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου,
εθνικοαπελευθερωτικοί και αντιαποικιοκρατικοί πόλεμοι) συνδέονταν με πολεμικές
συρράξεις. Ο εν εξελίξει πόλεμος δεν θα αποτελεί εξαίρεση.
Μείζονος κλίμακας ιστορικά φαινόμενα, όπως ο εν εξελίξει παγκόσμιος πόλεμος, δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ενατενιστικά, παθητικά και αμήχανα. Από τη σκοπιά της επαναστατικής θεωρίας και πράξης, είναι απαραίτητη η διερεύνησή τους υπό το πρίσμα της δυνατότητας και της αναγκαιότητας της επαναστατικής προοπτικής. Η ανάδειξη της νομοτελούς αναγκαιότητας μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε κοινωνική επανάσταση, καθιστά ζωτικής σημασίας προτεραιότητα την ανάπτυξη της θεωρίας και την επεναθεμελίωση της στρατηγικής της μόνης πραγματικά εναλλακτικής προοπτικής για την επιβίωση της ανθρωπότητας: του σοσιαλισμού και της ενοποίησης της ανθρωπότητας στον κομμουνισμό. Η απεμπλοκή από αγκυλώσεις του παρελθόντος και από τις παγίδες του ετεροπροσδιοριζόμενου αμυντισμού και η δημιουργική ανάπτυξη της επαναστατικής θεωρίας είναι αναγκαίοι όροι για να βρει πραγματικά ερείσματα το ιστορικό υποκείμενο της επικείμενης επανάστασης που θα αναδειχθεί από τη φωτιά του πολέμου.
* Είναι επιεικώς αφελής η εμμονή κάποιων σε ιδεολογήματα ταύτισης της ΕΣΣΔ με τη σημερινή κεφαλαιοκρατικοποιημένη κατά βάση Ρωσία.